6.1 Réamhrá

Léirigh na caibidlí roimhe seo go gcruthóidh an aois dhigiteach deiseanna nua chun sonraí sóisialta a bhailiú agus a anailísiú. Chruthaigh an aois dhigiteach dúshláin eiticiúla nua freisin. Is é cuspóir na caibidle seo ná na huirlisí a thabhairt duit a theastaíonn uait chun na dúshláin eiticiúla seo a láimhseáil go freagrach.

Faoi láthair tá neamhchinnteacht faoi iompar cuí roinnt taighde sóisialta aoise digiteach. Tá dhá fhadhb gaolmhar ag an neamhchinnteacht seo, agus tá cuid mhór acu tar éis aird níos mó a fháil ná an ceann eile. Ar thaobh amháin, tá cúisithe ar roinnt taighdeoirí a raibh baint ag príobháideachas daoine orthu nó go raibh siad rannpháirteach i dturgnaimh neamhéitiúla. Beidh na cásanna seo - a chuirfidh mé síos sa chaibidil seo - faoi réir díospóireachta agus plé fairsing. Ar an láimh eile, bhí éifeacht fuarú ag an neamhchinnteacht eiticiúil, rud a chosc ar thaighde eiticiúil agus thábhachtach ó tharla, rud a cheapann nach bhfuil i bhfad níos lú buíoch. Mar shampla, le linn ráige Ebola 2014, d'iarr oifigigh sláinte poiblí faisnéis faoi shoghluaisteacht daoine sna tíortha is mó atá ionfhabhtaithe chun cabhrú leis an ráig a rialú. Bhí taifid ghlaonna mionsonraithe ag cuideachtaí fón póca a d'fhéadfadh cuid den fhaisnéis seo a sholáthar. Ach d'imigh imní eiticeacha agus dlíthiúla iarrachtaí taighdeoirí chun anailís a dhéanamh ar na sonraí (Wesolowski et al. 2014; McDonald 2016) . Más féidir linn, mar phobal, náirmí agus caighdeáin eiticiúla a fhorbairt a dhéanann an dá chuid taighdeoirí agus an pobal - agus is dóigh liom gur féidir linn é seo a dhéanamh - ansin is féidir linn cumas na haoise digiteacha a úsáid ar bhealaí atá freagrach agus tairbheach don tsochaí .

Bacainn amháin ar na caighdeáin chomhroinnte seo a chruthú ná go mbíonn cur chuige difriúil ag eolaithe sóisialta agus eolaithe sonraí maidir le heitic taighde. I gcás eolaithe sóisialta, tá Boird Athbhreithnithe Institiúide (IRBanna) agus na rialacháin ar a bhfuil sé de chúram a chur i bhfeidhm iad a bheith ag smaoineamh ar eitice. Tar éis an tsaoil, is é an próiseas maorlathach a bhaineann le hathbhreithniú IRB an t-aon bhealach a mbíonn eolaithe sóisialta is eimpíreach ag díospóireacht eiticiúil. Ar an láimh eile, ní bhíonn taithí beag córasach ag eolaithe sonraí le heitic taighde toisc nach pléitear go coitianta iad i ríomhaireachta agus innealtóireacht. Níl an chuid is mó de na cur chuige seo - an cur chuige bunaithe ar rialacha na n- eolaithe sóisialta nó an cur chuige ad hoc d'eolaithe sonraí - oiriúnach le haghaidh taighde sóisialta san aois dhigiteach. Ina áit sin, creidim go ndéanfaimid, mar phobal, dul chun cinn má ghlactar le cur chuige bunaithe ar phrionsabail . Is é sin, ba cheart do thaighdeoirí a gcuid taighde a mheas trí na rialacha atá ann faoi láthair - a ghlacfaidh mé mar a thugtar agus glacadh leis gur chóir iad a leanúint - agus trí phrionsabail eitice níos ginearálta. Cabhraíonn an cur chuige seo bunaithe ar phrionsabail le taighdeoirí cinntí réasúnta a dhéanamh i gcásanna nach bhfuil rialacha scríofa go fóill, agus cabhraíonn sé le taighdeoirí a réasúnaíocht a chur in iúl dá chéile agus don phobal.

Níl an cur chuige prionsabail-bhunaithe atá á mholadh agam nua. Tarraingíonn sé ar feadh na mblianta a bhí ag smaoineamh roimhe seo, criostaadh cuid mhór díobh i dhá thuarascálacha suntasacha: Tuarascáil Belmont agus Tuarascáil Menlo. Mar a fheiceann tú, i gcásanna áirithe is é an cur chuige atá bunaithe ar phrionsabail ná réitigh shoiléir, inghníomhaithe. Agus, nuair nach dtagann sé ar réitigh den sórt sin, déanann sé soiléiriú ar na hidirghabhálacha atá i gceist, rud atá ríthábhachtach chun cothromaíocht chuí a bhaint amach. Ina theannta sin, tá an cur chuige prionsabail-bhunaithe go leor go mbeidh sé cabhrach is cuma cén áit a oibríonn tú (m.sh., ollscoil, rialtas, eagraíochtaí neamhrialtasacha nó cuideachta).

Tá an chaibidil seo deartha chun taighdeoir aonair a bhfuil dea-chiall aici. Conas ba chóir duit smaoineamh ar eitic d'obair féin? Cad is féidir leat a dhéanamh chun do chuid oibre féin a dhéanamh níos eitice? I roinn 6.2, cuirfidh mé síos ar thrí thionscadal taighde digiteach a chruthaigh díospóireacht eitice. Ansin, in alt 6.3, beidhim ag baint as na samplaí sonracha sin chun cur síos a dhéanamh ar an gcúis bhunúsach a bhaineann le neamhchinnteacht eiticiúil a mheasann mé: cumhacht a mhéadú go tapa do thaighdeoirí breathnú agus turgnamh a dhéanamh ar dhaoine gan a gcuid toiliú nó fiú feasachta. Tá na cumais seo ag athrú níos tapúla ná ár n-noirm, rialacha agus dlíthe. Ina dhiaidh sin, in alt 6.4, cuirfidh mé síos ar na ceithre phrionsabal atá ann cheana féin ar féidir leat do chuid smaointe a threorú: Meas do Dhaoine, Tairbh, Dlí agus Cirt, agus Meas ar Dhlí agus ar Leas an Phobail. Ansin, in alt 6.5, déanfaidh mé achoimre ar dhá chreatlach eiticiúil-iarmhartheolaíoch agus deontology - is féidir leo cabhrú le ceann de na dúshláin is doimhne a d'fhéadfadh tú a bheith agat: cathain is cuí duit modhanna eitneacha a bhfuil sé inmhianaithe a bhaint amach d'fhonn a bhaint amach deireadh oiriúnach eiticiúil. Cuirfidh na prionsabail agus na creatlaí eiticiúla seo - achoimre i bhfigiúr 6.1 - ar chumas tú bogadh níos faide ná díriú ar an méid atá ceadaithe ag na rialacháin atá ann faoi láthair agus do chumas do réasúnaíocht a chur in iúl le taighdeoirí eile agus leis an bpobal.

Leis an gcúlra sin, in alt 6.6, déanfaidh mé plé ar cheithre réimse atá dúshlánach go háirithe do thaighdeoirí sóisialta aois dhigiteacha: toiliú eolasach (roinn 6.6.1), riosca eolais a thuiscint agus a bhainistiú (alt 6.6.2), príobháideachas (alt 6.6.3 ), agus cinntí eiticiúla a dhéanamh i bhfianaise neamhchinnteachta (roinn 6.6.4). Mar fhocal scoir, in alt 6.7, tairiscintí trí bheacht praiticiúil le haghaidh oibre i gceantar le heitic neamhshuite. Críochnaíonn an chaibidil le haiseolas stairiúil, i gcás ina ndéanann mé achoimre ghearr ar éabhlóid maoirseachta eitice taighde sna Stáit Aontaithe, lena n-áirítear scrúduithe Staidéar na Sifilisí Tuskegee, Tuairisc Belmont, an Riail Choiteann, agus Tuarascáil Menlo.

Figiúr 6.1: Déantar na rialacha a bhaineann le taighde a bhaint as prionsabail a thagann as a chéile ó chreataí eitice. Is é príomh-argóint an chaibidil seo gur chóir do thaighdeoirí a gcuid taighde a mheas trí na rialacha atá ann cheana féin - a ghlacfaidh mé mar a thugtar agus glacadh leis gur chóir leanúint - agus trí phrionsabail eitice níos ginearálta. Is é an Riail Choiteann an sraith rialacháin atá á rialú ag an chuid is mó de thaighde atá maoinithe go cónaidhme sna Stáit Aontaithe (le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach an t-aguisín stairiúil sa chaibidil seo). Tagann na ceithre phrionsabal as dhá phainéal gorm-ribín a cruthaíodh chun treoir eiticiúil a sholáthar do thaighdeoirí: Tuarascáil Belmont agus Tuarascáil Menlo (le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach an t-aguisín stairiúil). Mar fhocal scoir, is ea creimeanna eiticeacha a d'fhorbair na fealsúna ar feadh na céadta bliain an iarmhartachas agus an deontolaíocht. Is é bealach tapa agus amh chun idirdhealú a dhéanamh idir an dá chreatlach ná go ndíríonn deontologists ar na modhanna agus na hiarmhairtí a dhíríonn ar chríochnaíonn.