2.3.6 Faʻamataʻitele

O faʻamatalaga e le faʻasalalauga e leaga mo faʻataʻitaʻiga o faʻataʻitaʻiga, ae mafai ona aoga tele i totonu o faʻataʻitaʻiga faʻatusatusa.

O nisi o saienitisi agafesootai e masani ona galulue i faʻamaumauga e maua mai i se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa mai se tagata faʻamaonia, e pei o tagata matutua uma i se atunuu. O lenei ituaiga o faʻamatalaga ua taʻua o faʻamatalaga faʻamatalaga ona o le faʻataʻitaʻiga "o" sui "le tele o le aofaʻi. O le tele o tagata suʻesuʻe e faʻamanuiaina faʻamatalaga o sui, ma i nisi, o faʻamatalaga faʻatusatusa e tutusa lava ma le saienisi faʻasaienisi ae o faʻamatalaga e le o ni faʻamatalaga tutusa e tutusa ma le faʻavalevalea. I le pito sili ona ogaoga, o nisi masalosalo e foliga mai e talitonu e leai se mea e mafai ona aʻoaʻoina mai faʻamatalaga e le faʻasino. Afai e saʻo, o le a foliga mai e matuā faʻamapulaʻaina mea e mafai ona aʻoaʻoina mai i faʻamatalaga tetele faʻamatalaga aua o le tele oi latou e le o ni sui. O le mea e lelei ai, o nei tagata masalosalo e naʻo se vaega saʻo. O loʻo i ai ni faʻamatalaga faʻataʻitaʻiga e le o faʻamalamalamaina faʻamatalaga e le o ni faʻamatalaga, ae o loʻo i ai isi ia atonu o le a sili ona aoga.

Ina ia malamalama i lenei tulaga eseese, sei o tatou mafaufau i se saienisi faasaienisi: Suesuega a John Snow i le 1853-54 cholera i tua atu i Lonetona. I le taimi lea, e tele fomaʻi na talitonu o le kolela na mafua mai i le "ea leaga," ae na talitonu Snow e o se faʻamaʻi pipisi, atonu e salalau atu e vai inu suavai. Ina ia tofotofoina lenei manatu, sa faʻaaoga e Snow le mea atonu tatou te taʻua nei o se suʻega masani. Na ia faʻatusatusaina le maualuga o le kanesa o aiga na tautuaina e kamupani eseese e lua: Lambeth ma Southwark & ​​Vauxhall. O nei kamupani na latou ofoina atu aiga tutusa, ae eseese i se auala taua se tasi: i le 1849-i ni nai tausaga ao leʻi amataina le faamai - na siitia ai e Lambeth lona tulaga o agai i luga mai le tafega autu i Lonetona, ae na tuua e Southwark & ​​Vauxhall la latou paipa i fafo mai le lafoaia otaota. Ina ua faʻatusatusaina e Snow le maliu mai le kolela i aiga na faʻatumauina e kamupani e lua, na ia iloa ai o tagata faatau o Southwark & ​​Vauxhall-o le kamupani na tuʻuina atu vaipanoa vai-vai inu-e 10 taimi e sili atu ona mate mai le kolala. O lenei taunuʻuga ua maua ai faʻamatalaga faʻasaienisi malosi mo le finauga a Snow e uiga i le mafuaʻaga o le kolela, e ui lava e le o faʻavaeina i se faʻataʻitaʻiga sui o tagata i Lonetona.

O faʻamaumauga mai nei kamupani e lua, ae peitai, o le a le lelei mo le taliina o se fesili ese: o le a le masani o le kolela i Lonetona i le taimi o le faamai? Mo lena fesili lona lua, lea e taua foi, o le a sili atu ona lelei le i ai o se faataitaiga faataitai o tagata mai Lonetona.

E pei ona faʻataʻitaʻiina e le galuega a Snow, o loʻo i ai nisi o suʻesuʻega faʻasaienisi lea e le mafai ona aoga faʻamatalaga faʻamatalaga ma o loʻo i ai isi mea e le talafeagai. O se tasi auala faigofie e iloa ai nei ituaiga o fesili e lua, o nisi fesili e faatatau i totonu-faatusatusaga faatusatusa ma o nisi e faatatau i faʻasalalauga faʻapitoa. O lenei eseesega e mafai ona faʻaalia atili e se isi suʻesuʻega masani i le epidemiology: o le British Doctors Study, lea na avea ma se vaega taua i le faʻaalia o le ulaula e mafua ai le kanesa. I lenei suʻesuʻega, na mulimuli ai Richard Doll ma A. Bradford Hill i le tusa ma le 25,000 alii fomaʻi mo le tele o tausaga ma faʻatusatusaina a latou fuainumera maliu i luga o le aofaʻiga latou te ulaula pe a amata le suʻesuʻega. Uili ma le Mauga (1954) maua ai se fesoʻotaʻiga malosi-tali atu: o le tele o tagata e ulaula, o le tele o le a latou oti mai le kanesa o le tino. O le mea moni, e le o se mea poto le faʻatusatusaina o le faʻamaʻi o le kanesa o le susu i tagata uma o Peretania e faʻavae i luga o lenei vaega o alii fomai, ae o loʻo i ai i totonu o faʻataʻitaʻiga le faʻamaonia o le ulaula e mafua ai le kanesa o le tino.

I le taimi nei ua ou faʻataʻitaʻiina le eseesega i le va o faʻataʻitaʻiga faʻatusatusa ma faʻataʻitaʻiga o faʻataʻitaʻiga, e toʻalua faʻamaumauga. Muamua, ei ai ni fesili masani e uiga i le tele o le sootaga o loʻo iai i totonu o se faʻataʻitaʻiga o alii fomaʻi Peretania o le a umia i totonu o se faʻataʻitaʻiga o fomaʻi, Peretania tamaʻitaʻi poʻo tamaʻitaʻi a Peretania poʻo le fafine faigaluega Siamani fafine poʻo le tele o isi vaega. O nei fesili e manaia ma taua, ae e ese mai fesili e uiga i le maualuga e mafai ona tatou faʻamalamalamaina mai se faʻataʻitaʻiga i se faitau aofaʻi. Faʻaaliga, mo se faʻataʻitaʻiga, atonu e te masalomia o le sootaga i le va o le ulaula tapaa ma le kanesa na maua i tamaʻitaʻi Peretania atonu o le a tutusa i nei vaega. O lou gafatia e faia lenei faʻasalaga e le maua mai i le mea moni o alii fomaʻi Peretania o se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa mai soʻo se faitau aofaʻi; ae, e sau mai le malamalama i le masini e fesoʻotaʻi ma le ulaula ma le kanesa. O le mea lea, o le faʻasalalauga mai se faʻataʻitaʻiga i le faitau aofaʻi mai le tusi na tusia, o le tele lava lea o se fuainumera fuainumera, ae o fesili e uiga i le feaveaiga o le mamanu o loʻo maua i le tasi vaega i le isi vaega, o se mataupu e le faʻavae (Pearl and Bareinboim 2014; Pearl 2015) .

I le taimi lea, o se tagata masalosalo e ono faailoa atu o le tele o mamanu lautele e ono itiiti ifo le mafai ona feaveaia i vaega eseese nai lo le sootaga i le va o le ulaula ma le kanesa. Ma ou malilie. O le tele e tatau ona tatou faʻamoemoeina o mamanu e mafai ona feaveaia, o le mea mulimuli lava o se fesili faasaienisi lea e tatau ona faia i ai le faaiuga e faʻavae i luga o aʻoaʻoga ma faʻamaoniga. E le otometi ona manatu o mamanu o le a mafai ona feaveai, ae e le tatau foi ona manatu e le mafai ona feaveaia. O nei fesili e le masani ai e uiga i le faʻatautaia o le a e masani ia te oe pe afai na e mulimulitaʻia ia felafolafoaiga e uiga i le tele o tagata suʻesuʻe e mafai ona aʻoaʻoina e uiga i amio a le tagata e ala i le aʻoga i tamaiti aoga (Sears 1986, [@henrich_most_2010] ) . E ui lava i nei felafolafoaiga, ae peitai, o le a le talafeagai le fai mai e le mafai e tagata suʻesuʻe ona aʻoaʻoina se mea mai le aʻoga i tamaiti aʻoga.

O le faʻamaumauga lona lua o le tele o tagata suʻesuʻe ma faʻamatalaga e le o faʻamatalaga e leʻo faʻaeteete pei o le Snow po o le pepe ma le Hill. O lea, ina ia faʻamalamalamaina le mea e mafai ona sese pe a taumafai tagata suʻesuʻe e faia se faʻataʻitaʻiga mai faʻamatalaga e le o ni faʻamatalaga, ou te fia taʻu atu ia oe se suʻesuʻega o le palemene a le Palemene 2009 a Andranik Tumasjan ma ana paʻaga (2010) . I le iloiloina o le sili atu i le 100,000 tweets, na latou iloa ai le tutusa o tweets o loʻo taʻua ai se pati faʻapolokiki e tutusa ma le tele o palota na maua e le palota i le palota palota (ata 2.3). I se isi faaupuga, na foliga mai o le faamatalaga a Twitter, lea na matua saoloto lava, e mafai ona sui ai suʻesuʻega a tagata lautele, ma e taugofie ona o lo latou faamamafa i luga o faʻamatalaga sui.

Tuuina atu mea atonu ua uma ona e iloa e uiga i le Twitter, e tatau ona e le masalosalo i lenei taunuuga. O tagata Siamani i luga o Twitter i le 2009 e le o se faʻataʻitaʻiga o tagata palota Siamani, ma e lagolagoina e nisi o vaega faaupufai le tele o faiga faaupufai nai lo le lagolagoina o isi vaega. O le mea lea, e foliga mai o se mea e ofo ai, o faʻasalaga uma e ono mafai ona e mafaufau i ai o le a faalēaogaina ina ia mafai ai e lenei faʻamatalaga ona atagia saʻo mai ai tagata palota Siamani. O le mea moni, o taunuuga i le Tumasjan et al. (2010) na foliga mai ua sili atu ona lelei le moni. Na tusia e Andreas Jungherr, Pascal Jürgens, ma Harald Schoen (2012) o le uluai suʻesuʻega na le aofia ai le vaega faaupufai lea na maua moni le tele o tala i luga o le Twitter: le Pirate Party, o se pati laitiiti e tauivi ma tulafono a le malo o le Initaneti. Aʻo aofia ai le Pirate Party i le auʻiliʻiliga, o le tala a Twitter e avea ma se tagata iloga o fuainumera o le palota (ata 2.3). E pei ona faʻataʻitaʻiina e lenei faʻataʻitaʻiga, o le faʻaaogaina o faʻamatalaga tele faʻamatalaga e leai ni faʻamatalaga e faia ai faʻataʻitaʻiga o faʻataʻitaʻiga e mafai ona matua sese lava. E le gata i lea, e tatau ona e maitauina o le 100,000 tweets e matua le taua: o le tele o faʻamatalaga e le o faʻamatalaga e le o se sui, o se autu o le a ou toe foi i le mataupu 3 pe a ou talanoaina suʻesuʻega.

Ata 2.3: O foliga mai o Twitter e faʻataunuʻu ai taunuuga o le filifiliga a le palemene 2009 (Tumasjan et al. 2010), ae o le mea lea e le aofia ai le pati i le tele o igoa: Pirate Party (Jungherr, Jürgens, Schoen 2012). Tagai Tumasjan et al. (2012) mo se finauga e fiafia ai e le aofia ai le Pirate Party. Sii mai le Tumasjan et al. (2010), laulau 4 ma Jungherr, Jürgens, ma Schoen (2012), laulau 2.

Ata 2.3: O foliga mai o Twitter e faʻataunuʻu ai taunuuga o le filifiliga a le palemene 2009 (Tumasjan et al. 2010) , ae o le mea lea e le aofia ai le pati i le tele o igoa: Pirate Party (Jungherr, Jürgens, and Schoen 2012) . Tagai Tumasjan et al. (2012) mo se finauga e fiafia ai e le aofia ai le Pirate Party. Sii mai le Tumasjan et al. (2010) , laulau 4 ma Jungherr, Jürgens, and Schoen (2012) , laulau 2.

I le faʻasalaga, o le tele o faʻamatalaga faʻamatalaga tetele e le o ni faʻataʻitaʻiga mai ni faʻataʻitaʻiga lelei. Mo fesili e manaʻomia ai le faʻasalalauina o faʻamatalaga mai le faʻataʻitaʻiga i le faitau aofaʻi mai le mea na tusia ai, o se faafitauli ogaoga lea. Ae mo fesili e uiga i totonu o faʻatusatusaga faʻataʻitaʻiga, o faʻamatalaga e le o ni faʻamatalaga e mafai ona mamana, pe afai e manino le au suʻesuʻe e uiga i uiga o latou faʻataʻitaʻiga ma le lagolagoina o tagi e uiga i le mafai ona feaveaʻi faʻatasi ma faʻamaoniga faʻamaonia poʻo faʻamaoniga. O le mea moni, o loʻu faʻamoemoe o le tele o faʻamatalaga o faʻamatalaga e mafai ai e tagata suʻesuʻe ona faia ni faʻataʻitaʻiga i totonu o vaega e le o ni faʻasalalauga, ma o laʻu matematega o fuainumera mai le tele o vaega eseese o le a sili atu le tele o mea e faia e faʻagasolo ai suʻesuʻega faʻale-aganuʻu nai lo se fua faatatau se tasi mai se tulaga lamatia faataitaiga.